LAVABO (łac. lavabo – umyję) – ceremonia umywania rąk przez księdza w czasie Mszy św., do której używa się lawaterza (dawniej w zakrystii wisiało naczynie o tej nazwie, przeznaczone do umycia rąk przed i po Mszy Świętej), czyli dzbanuszka nieco większego od ampułek. Lawaterz to także naczyńko z wodą umieszczone przy tabernakulum, wykorzystywane do obmycia palców z cząsteczek Najświętszego Sakramentu po udzielaniu Komunii św. Do osuszania rąk używa się ręczniczka z białego płótna złożonego w harmonijkę. Słowo lavabo pochodzi z Psalmu 26, który dawniej kapłan odmawiał przy obmywaniu rąk. Sama ceremonia miała najpierw wymiar czysto praktyczny. W czasie procesji z darami składano na ręce celebransa płody rolne, mięso i mniejsze zwierzęta, co sprawiało, że przed rozpoczęciem kolejnej części liturgii kapłan musiał umyć ręce. Lavabo nabrało później znaczenia symbolicznego i wyrażało obmycie z grzechów celebransa, który w czasie obrzędu modli się słowami Psalmu 51:„Obmyj mnie Panie z mojej winy i oczyść mnie z grzechu mojego”. W historii pojawiały się także błędne interpretacje tego gestu jak na przykład ta, która zrównywała go z obmyciem rąk przez Piłata przed wydaniem Jezusa na ukrzyżowanie.
