Pouczenie na Środę Popielcową, umieszone w mszale tak brzmi:
,,Przed Mszą św. błogosławi się dziś popiół ze (spalonych) gałązek oliwnych lub innych drzew poprzedniego roku (w niedzielę Palmową) poświęconych”.
Już w tym zestawieniu popiołu z plamami, które były oznaką tryumfu i zwycięstwa, tkwi pojęcie nicości i znikomości rzeczy światowych, nawet sławy i szczytów.
Po skończonych modlitwach i po poświęceniu popiołu, Kościół posypuje głowy wiernych z tymi strasznymi, a jednak prawdziwymi słowami: Memento, homo, quia pulvis es, et in pulverem reverteris” – Pamiętaj człowiecze, żeś proch. Popiół jest symbolem nicości, znikomości, uniżenia, pokory, smutku i żałoby. I to znaczenie symboliczne jest starsze od samej ceremonii posypywania głowy w Środę Popielcową. Już znane było ludom starożytnego Wschodu, a zwłaszcza Pismo Starego Testamentu bardzo często i dosadnie wspomina o popiele jako o znaku pokutnego usposobienia oraz żałoby i smutku. Symbolem znikomości jest popiół. Abraham w pokorze przyznaje:
,,To już będę mówił do Pana mego, aczem proch i popiół” (Rdz 18, 27).
A Job do przyjaciół strofujących go, powiada: ,,Wspomnienia wasze podobne są do popiołu” (Hi 13, 12), albo gdzie indziej skarży się, że ,,stał się podobnym do prochu i popiołu” (Hi 30, 19).
Najczęściej jednak Pismo Święte mówi o popiele jako o znaku pokuty i żałoby. Wtedy posypywano sobie głowę popiołem, przeciwnie na znak wesela i radości namaszczano ją olejkami wonnymi (Jdt 9, 1; Est 4, 1. 3). Jeremiasz woła do Żydów: ,,Córko ludu mego, przepasz się włosienicą i posyp się popiołem” (Jr 6, 26; por. 25, 34 i Ez 27, 30). Siedzieć w popiele oznaczało czynić pokutę (król Niniwy, na wezwanie Jonasza, zrzucił z siebie odzienie swoje, i oblókł się w wór, a usiadł w popiele – Jon 3, 6). Sam Chrystus podobnie się wyraża, gdy mówi do Żydów w Galilei: ,,Biada tobie, Betsaido; bo gdyby w Tyrze i Sydonie cuda stały, które się stały w was, dawno byłyby czyniły pokutę w włosienici i popiele” (Mt 11, 21). Podobnych miejsc jeszcze więcej można spotkać w Biblii. Modlitwy kościelne przy błogosławieniu popiołu, wyrażają tę samą myśl: ,,Aby się (popioły) stały zbawiennym środkiem dla wszystkich, którzy samych siebie z przewinień oskarżają… aby ci, którzy za swe winy tymi popiołami posypani będą, otrzymali odpuszczenie grzechów… pamiętając, że popiołem jesteśmy, i że za wykroczenie… ciała nasze w popiół się obrócić mają”.
Ks. dr Bronisław Gładysz
(Fragment artykułu pt. ,,Gloria, laus et honor” (Mysterium Christi, r. 2, nr 3. 1931, s. 99-100).Wszystkie cytaty podano według formy zapisanej w oryginalnym artykule. Redakcja dokonała nielicznych zmian w miejscach, które najbardziej się tego domagały, a które polegały na zastąpieniu archaizmów współczesnymi formami).
zpasjidoliturgii.pl
